Nasze życie biologiczne to taniec trzech dosz – wata, pitta i kapha. Jest ono splecione z ich ruchu – na przemian z równowagi i jej braku, z ich łączenia się i rozdzielania. Dosze same w sobie stanowią połączenie energii, którą nazywamy Pięcioma Elementami.

Te trzy siły (vata, pitta i kapha) nadają koloryt naszej egzystencji oraz określają warunki naszego rozwoju i starzenia się, zdrowia i choroby.

- Wata to połączenie elementu powietrza i eteru. Odpowiada za wszelkie ruchy ciała, reakcje umysłu i zmysłów oraz proces wydalania.

- Pitta to połączenie elementu ognia i wody. Odpowiada za ciepło, metabolizm, produkcję energii oraz funkcje trawienne.

- Kapha to połączenie elementu ziemi i wody. Odpowiada za stabilność fizyczną, odpowiednią budowę ciała i równowagę płynów.

Dosze wpływają na nas na dwóch podstawowych poziomach. Po pierwsze, są to czynniki, z których zbudowane jest ciało fizyczne i są one odpowiedzialne za jego naturę i funkcjonowanie. Nasze tkanki mają z natury charakter kapha, czyli są związane z wodą. Układ trawienny jest przede wszystkim związany z pitta, czyli ogniem. Układ nerwowy ma głównie charakter wata, czyli wiatru.

Po drugie, u każdego człowieka jedna z trzech dosz dominuje i staje się głównym czynnikiem określającym jego indywidualną konstytucję lub typ ciała i umysłowości. Pod tym względem ajurweda dzieli ludzi na typy wata, pitta lub kapha, w zależności od indywidualnych nawyków i skłonności, począwszy od budowy ciała, a skończywszy na reakcjach emocjonalnych. Żaden z nich nie jest lepszy ani gorszy niż pozostałe. Każdy ma swoje zalety i wady.

Typ wata cechuje się najwątlejszą budowę, ale za to ma największą zdolność do zmian i przystosowywania się w celu obrony. Na poziomie wewnętrznym wata to zarówno siła życiowa, jak i energia myśli, która wprawia w ruch przestrzeń w umyśle. Obdarza nas pozytywnymi cechami, takimi jak kreatywność, entuzjazm, szybkość, zręczność i chłonność, które pozwalają nam osiągać nasze życiowe cele.

Typ pitta jest umiarkowanie silny fizyczny, ale dysponuje większą siłą umysłową i emocjonalną. Pitta jest odpowiedzialna za zdolność do przetwarzania wrażeń, emocji i idei w celu dotarcia do prawdy. Pitta obdarza nas pozytywnymi cechami, takimi jak inteligencja, odwaga i żywotność. Bez niej brakuje nam umiejętności podejmowania decyzji lub motywacji do osiągania celów.

Typ kapha charakteryzuje się najsilniejszą budową, ale może mu zabraknąć motywacji i zdolności przystosowywania się, aby ją właściwie wykorzystać. Kapha obdarza nas emocjami i uczuciami. To ona budzi miłość i troskę oraz oddanie i wiarę, dzięki którym zachowujemy wewnętrzną harmonię i jednoczymy się z innymi. Kapha pozwala nam zachować to, co osiągnęliśmy dzięki swoim staraniom.  

Opracowano na podstawie książek: Ajurweda a uroda. Jak być pięknym M. Sachs oraz Joga i ajurweda. Samouzdrowienie i samourzeczywistnienie Dawida Frawleya. Książki ukazały się w serii a-ajurweda.pl, nakładem wydawnictwa A-ti information services.